اسکن هسته‌ای قلب، آزمایشی است که اطلاعات مهمی در مورد سلامت قلب فراهم می‌کند. برای این آزمایش، یک ماده رادیواکتیو بی‌خطر به نام ردیاب از طریق یک سیاهرگ به جریان خون تزریق می‌شود. ردیاب به‌طرف قلب حرکت کرده و انرژی آزاد می‌کند. دوربین‌های مخصوصی که در بیرون از بدن قرار داده می‌شوند این انرژی را تشخیص داده و از آن برای تولید تصاویری از قلب استفاده می‌کنند.
اسکن هسته‌ای قلب با سه هدف اصلی انجام می‌شوند:
- برای چک کردن جریان خون به قلب: رسیدن خون به بخشی از عضله قلب، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری عروق کرونری باشد. این بیماری منجر به آنژین (درد قفسه سینه)، حمله قلبی و سایر مشکلات قلبی می‌شود. اسکن قلب که با این هدف گرفته می‌شود اسکن خون‌رسانی میوکارد نامیده می‌شود.
- برای بررسی آسیب‌دیدگی عضله قلب: آسیب‌دیدگی می‌تواند ناشی از استفاده از دارو، یک حمله قلبی، صدمه یا عفونت در گذشته باشد. اسکن هسته‌ای قلبی که به این منظور انجام می‌شود تست زیست پذیر بودن میوکارد نامیده می‌شود.
- برای بررسی کیفیت پمپاژ خون توسط قلب به بدن: اسکن هسته‌ای قلبی که با این هدف گرفته می‌شود اسکن ارزیابی عملکرد بطن‌ها نامیده می‌شود.
در طول اسکن هسته‌ای قلب چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟
بسیاری از مراکز پزشکی هسته‌ای در بیمارستان‌ها قرار دارند. یک پزشک (یک متخصص رادیولوژی یا قلب) که در زمینه اسکن هسته‌ای قلب آموزش‌های ویژه‌ای دیده بر انجام آزمایش نظارت می‌کند. متخصصان قلب، پزشکانی هستند که در زمینه تشخیص و درمان مشکلات قلبی تخصص دارند. متخصصان رادیولوژی پزشکانی هستند که در زمینه تکنیک‌های تصویربرداری پزشکی آموزش‌های ویژه‌ای دیده‌اند. پیش از شروع آزمایش، پزشک یا یک تکنسین با استفاده از یک سوزن یک راه وریدی را به سیاهرگی در بازویتان وارد می‌کند. او در زمان مناسب از طریق این راه وریدی، ردیاب رادیواکتیو را به جریان خونتان وارد می‌کند.
همچنین به بدنتان پَچ‌های نوار قلب (EKG) متصل می‌شود تا در طول آزمایش ضربان قلبتان کنترل شود (نوار قلب یک آزمایش ساده است که فعالیت‌های الکتریکی قلب را تشخیص داده و ثبت می‌کند).
تست ورزش
اگر قرار شد به‌عنوان بخشی از اسکن هسته‌ایتان تست ورزش هم بدهید، از شما خواسته خواهد شد که روی یک تردمیل راه رفته یا روی یک دوچرخه ثابت رکاب بزنید. در طول این تست با استفاده از یک سری کابل به دستگاه‌های نوار قلب و کنترل فشارخون متصل می‌شوید.
پزشک از شما خواهد خواست آن‌قدر راه رفته یا رکاب بزنید که دیگر از فرط خستگی قادر به ادامه نباشید، دچار تنگی نفس شده، یا دچار درد سینه یا پا شوید. معمولاً در چنین حالتی قلبتان سریع می‌زند، تنفستان سریع‌تر می‌شود، فشارخونتان بالا می‌رود و عرق می‌کنید.
اگر در سینه، بازو یا فکتان هرگونه احساس ناراحتی یا دردی دارید موضوع را به پزشک اطلاع دهید. همچنین، احساس سرگیجه، سبکی سر یا سایر علائم غیرطبیعی را نیز گزارش دهید.
اگر قادر به انجام این ورزش‌ها نبودید، پزشک داروهایی برای افزایش ضربان قلبتان به شما می‌دهد. به این روش، تست ورزش دارویی گفته می‌شود. ممکن است دارو باعث شود به مدت کوتاهی احساس اضطراب، تهوع، سرگیجه یا ضعف کنید. اگر این عوارض شدید باشند، پزشک برای تسکین علائمتان داروهای دیگری به شما می‌دهد.
قبل از پایان تست ورزش، ردیاب از طریق یک راه وریدی تزریق می‌شود.
اسکن هسته‌ای قلب
اسکن هسته‌ای قلب هم کمی بعد از تست استرس انجام می‌شود. برای اسکن، کاملاً آرام و بی‌حرکت روی یک تخت دراز می‌کشید.
دوربین اسکن هسته‌ای قلب که دوربین گاما نام دارد، در یک محفظه بسته فلزی قرار دارد. این دوربین در وضعیت‌های مختلفی نسبت به بدنتان قرار داده شده و همان‌طور که روی تخت دراز کشیده‌اید از قلبتان عکس می‌گیرد.
برای برخی اسکن‌های هسته‌ای قلب، محفظه فلزی دوربین، شکل یک حلقه بزرگ را دارد، و شما همان‌طور که روی تخت دراز کشیده‌اید به‌آرامی از میان آن حلقه عبور داده می‌شود. در همین حال رایانه‌ای که در همان نزدیکی یا در اتاق دیگری قرار دارد، عکس‌هایی را از قلبتان تهیه می‌کند.
معمولاً، دو مجموعه عکس گرفته می‌شود: یکی درست بعد از تست استرس و دیگری بعد از مدتی استراحت. ممکن عکس‌ها در 1 یا 2 روز گرفته شوند. گرفتن هر مجموعه از این عکس‌ها 15 تا 30 دقیقه زمان می‌برد.
برای بعضی‌ها باقی ماندن در یک وضعیت در طول آزمایش کار دشواری است. برخی از افراد هم در زمان دراز کشیدن در اسکنر حلقه‌ای شکل، دچار اضطراب می‌شوند. همچنین ممکن است تخت سفت بوده و اتاق هم کمی سرد باشد که دلیل آن تهویه هوای موردنیاز دستگاه‌ها است.
اگر در طول آزمایش احساس ناراحتی داشتید، موضوع را به پزشک یا تکنسین حاضر بگویید تا او مشکل را برطرف کند.
بعد از اسکن هسته‌ای قلب چه خواهد شد؟
پزشک از شما خواهد خواست تا یک روز دیگر هم برای گرفتن عکس‌های بیشتر به مرکز پزشکی هسته‌ای مراجعه کنید. بیماران سرپایی می‌توانند بعد از اسکن یا بین دو اسکن، مرکز پزشکی هسته‌ای را ترک کرده یا به خانه بروند.
اکثر افراد می‌توانند بعد از اسکن هسته‌ای قلب به فعالیت‌های عادیشان برگردند. ماده رادیواکتیو به‌طور طبیعی از طریق ادرار یا مدفوع از بدنتان خارج می‌شود. پزشک به شما توصیه خواهد کرد تا برای کمک به این فرایند مقدار زیادی مایعات مصرف کنید.
متخصص قلب یا رادیولوژی نتایج آزمایشتان را قرائت و تفسیر خواهد کرد. او نتایج را به پزشکتان گزارش داده و پزشکتان هم آن‌ها را برای شما تشریح خواهد کرد. یا اینکه متخصص قلب یا رادیولوژی مستقیماً با شما تماس گرفته و نتایج را با شما در میان می‌گذارند.
اسکن هسته‌ای قلب چه چیزی را نشان می‌دهد؟
نتایج اسکن هسته‌ای قلب به پزشک کمک می‌کنند تا:
- عارضه‌های قلبی، مثل بیماری عروق کرونری، را تشخیص داده و بهترین اقدامات درمانی را پیشنهاد دهد.
- برخی بیماریهای قلبی، مثل بیماری عروق کرونری و نارسایی قلبی را مدیریت کرده و بقای کوتاه‌مدت و بلندمدت بیماری را پیش‌بینی کند.
- میزان احتمال بروز حمله قلبی را تعیین کند.
- تصمیم بگیرد که انجام آزمایش‌های قلب یا اقدامات بیشتر به شما کمک خواهد کرد یا خیر. آنژیوگرافی کرونری و کاتتریزاسیون قلبی نمونه‌هایی از این آزمایش‌ها و اقدامات هستند.
- تصمیم بگیرد که آیا اقدامات انجام شده برای افزایش جریان خون به وریدهای کرونری به شما کمک خواهند کرد یا خیر. آنژیوپلاستی کرونری و عمل بای‌پس عروق کرونری، نمونه‌هایی از این اقدامات هستند.
- نتایج اقدامات یا جراحی‌های انجام شده مثل عمل بای‌پس عروق کرونری یا عمل پیوند قلب را کنترل کند.
ریسک‌ها
ردیاب رادیواکتیو مورداستفاده برای اسکن هسته‌ای قلب، بدن را در معرض مقدار بسیار کمی از تشعشع قرار می‌دهد. البته تاکنون هیچ‌گونه عوارض بلندمدتی برای این دوز تشعشع گزارش نشده است.
دوز تشعشع این آزمایش برای کسانی دغدغه‌ساز خواهد بود که به چند اسکن نیاز دارند. البته، پیشرفت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تا حد زیادی دوز تشعشع دریافت شده توسط بیماران را کاهش داده‌اند.
برخی افراد به ردیاب رادیواکتیو آلرژی دارند، که البته این به‌ندرت اتفاق می‌افتد.
اگر مبتلا به بیماری عروق کرونری باشید، در طول تست استرس، که به واسطه ورزش یا مصرف دارو ضربان قلبتان بالا می‌رود، دچار درد قفسه سینه خواهید شد. دارو می‌تواند این درد را تسکین دهد.
اگر باردار هستید، پیش از اسکن موضوع را به پزشک یا تکنسین اطلاع دهید. که در این صورت ممکن است انجام آزمایش به بعد از بارداری موکول شود.
