پريکارديت، عبارت است از التهاب کيسه نازک، دولايه و حاوي مايع به نام پريکارديوم که سطح خارجي قلب را پوشانده است. اين کيسه قلب را در برابر عفونت و آسيب ديدگي محافظت ميکند و آن را در داخل قفسه سينه نگه ميدارد. همچنین هنگامی که حجم خون در قلب زیاد میشود، از بزرگ شدن بیش از حد اندازه قلب جلوگیری میکند و از این طریق کارکرد صحیح و مؤثر قلب را حفظ میکند. بیماری پریکاردیت، معمولاً به صورت حاد است، یعنی به طور ناگهانی بروز میکند و به مدت چند ماه طول میکشد. اگر بتوانید غشای دور قلب را در حالت ابتلاء به پریکاردیت ببینید، مشاهده میکنید که درست مانند پوست اطراف یک بریدگی که ملتهب به نظر میرسد، قرمز و متورم شده است. گاهی اوقات در فضای بین دو لایه غشای پریکاردیوم، مایع اضافی جمع شده و باعث انباشتگی مایع در این غشا (یا آب آوردن اطراف قلب) میشود.
علل بیماری پریکاردیت چیست؟
در بسیاری از موارد علت دقیق پریکاردیت (چه از نوع حاد و چه مزمن) مشخص نمیشود. احتمالاً عفونتهای ویروسی یکی از علل شایع پریکاردیت هستند، هر چند که ممکن است خود ویروس اصلاً دیده نشود. پریکاردیت غالباً بعد از عفونتهای دستگاه تنفسی هم بروز میکند. عفونتهای باکتریایی، قارچی و سایر انواع عفونتها هم میتواند علت بیماری پریکاردیت باشد.
محققان معتقدند که اغلب موارد مزمن پریکاردیت یا حالتی از این بیماری که به طور مکرر رخ میدهد، در نتیجه اختلالات سیستم خود-ایمنی به وجود میآید. مثالهایی از این نوع اختلالات شامل سل پوستی (لوپوس)، اسکلرودرمی و آرتروز روماتیسمی میباشند.علتهای دیگر بیماری پریکاردیت عبارت است از:
- حمله قلبی یا جراحی قلب
- نارسایی کلیه، ایدز، سرطان، سل و سایر بیماریهای شایع
- زخمها و جراختهای ناشی از سوانح یا اشعه درمانی
- مصرف داروهای خاصی مانند فنیتوئین (یک داروی ضد صرع)، وارفارین و هپارین (داروهای رقیق کننده خون) و پروکائین آمید (دارویی برای درمان تپش نامنظم قلب)
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f4cbcb”]
آیا شما در معرض خطر ابتلاء به پریکاردیت هستید؟
پریکاردیت میتواند در هر سنی رخ دهد. اما مردان بین 20 تا 50 سال بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلاء به این بیماری هستند. افرادی که پریکاردیت حاد در آنها درمان شده است، ممکن است دوباره به این بیماری مبتلا شوند. این بیماری در 15 تا 30 درصد از افرادی که قبلاً به آن مبتلا بودهاند، دوباره بروز میکند. درصد کمی از این افراد هم به نوع مزمن این بیماری مبتلا خواهند شد.[/alert]
نشانهها و علائم پریکاردیت چیست؟
شایعترین نشانه بیماری پریکاردیت حاد، درد شدید و تیر کشیدن قفسه سینه است. این درد معمولاً خیلی سریع عود میکند و غالباً در قسمت میانی یا سمت چپ قفسه سینه یا در قسمت بالا و جلوی سینه احساس میشود. ممکن است درد ناشی از پریکاردیت حاد در قسمت یک یا هر دو شانه، گردن، کمر و شکم نیز احساس شود.
معمولاً وقتی که شما مینشینید یا به سمت جلو تکیه میدهید، درد ناشی از پریکاردیت ساکت میشود. از طرفی، لمیدن به عقب و تنفس عمیق باعث شدیدتر شدن این درد میگردد. در برخی از افراد، این درد به صورت یک درد سنگین و راکد یا فشار بر ناحیه قفسه سینه احساس میشود.
تب نیز یکی از علائم رایج در برخی از بیماران مبتلا به پریکاردیت حاد میباشد. سایر علائم احتمالی این بیماری شامل ضعف، تپش قلب، تنگی نفس و سرفه میباشد (منظور از تپش قلب حالتی است که در آن احساس میکنید قلب شما یک ضربان را جا میاندازد، یا با لرزش شدید میتپد و یا ضربان سخت و خیلی سریعی دارد).
درد قفسه سینه، شایعترین علامت بیماری پریکاردیت مزمن است. همچنین پریکاردیت مزمن غالباً باعث خستگی، سرفه و تنگی نفس هم میشود. حالتهای شدید بیماری پریکاردیت مزمن میتواند منجر به ایجاد تورم در ناحیه معده و پاها و نیز کاهش شدید فشار خون گردد.
عوارض ناشی از پریکاردیت
دو مورد از عوارض شدید بیماری پریکاردیت شامل تامپوناد قلبی و پریکاردیت مزمن سخت میباشد. تامپوناد قلبی هنگامی اتفاق میافتد که مایع خیلی زیادی در داخل پریکاردیوم انباشته شود. این مایع اضافی روی قلب فشار وارد میکند و این فشار از پر شدن کامل قلب با خون جلوگیری میکند. در نتیجه خونی که از قلب خارج میشود نیز کم شده و باعث افت شدید فشار خون میگردد. اگر بیماری تامپوناد قلبی درمان نشود، ممکن است کشنده باشد.
پریکاردیت مزمن سخت یک بیماری نادر است که طی زمانی نسبتاً طولانی ایجاد میشود. این بیماری منجر به تشکیل بافتهای شبیه به زخم شدگی در سراسر پریکاردیوم میشود. در نتیجه، کیسه پریکاردیوم سفت شده و نمیتواند به طور صحیح حرکت کند. در این حالت، بافتهای شبیه زخم به روی قلب فشار میآورد و مانع از کار کردن صحیح آن میشود.
پریکاردیت چگونه درمان میشود؟
اغلب موارد بیماری پریکاردیت به صورت ملایم و خفیف بوده و با استراحت و درمانهای ساده به خودی خود برطرف میشود. اما در برخی از موارد شدیدتر این بیماری لازم است از روشهای درمانی برای جلوگیری از عوارض بعدی آن استفاده شود. درمانهای این بیماری شامل مصرف دارو و در موارد نادر، عمل جراحی میباشد. اهداف مورد نظر در درمان این بیماری عبارت است از:
- کاهش درد و تورم
- درمان علت اصلی ایجاد بیماری، در صورتی که این علت شناخته شده باشد.
- ارزیابی عوارض احتمالی
درمانهای مخصوص
به عنوان اولین قدم در درمان بیماری پریکاردیت، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که استراحت کنید تا حالتان بهتر شود و تب شما قطع گردد. همچنین ممکن است پزشک داروهای ضد التهاب بدون نسخه برای کاهش درد و التهاب به شما توصیه کند. آسپرین و ایبوپروفن نمونههایی از این داروها هستند. اگر درد شما شدید باشد ممکن است به داروهای قویتری نیاز داشته باشید. برای مثال اگر با گذشت زمان از شدت درد شما کاسته نشود، ممکن است پزشک دارویی به نام کلشیسین یا احتمالاً پردنیزون (یک داروی استروئیدی) برای شما تجویز کند.
اگر بیماری پریکاردیت ناشی از یک عفونت باشد، پزشک شما داروی آنتی بیوتیک یا سایر داروهای برطرف کننده عفونت برایتان تجویز میکند. ممکن است لازم باشد در طول مدت زمانی که شما تحت درمان پریکاردیت هستید، در بیمارستان بستری باشید تا پزشک شما بتواند به طور مرتب شما را از نظر عوارض جانبی این بیماری بررسی کند.
علائم بیماری پریکاردیت حاد ممکن است از چند روز تا سه هفته وجود داشته باشد. پریکاردیت مزمن هم ممکن است تا چندین ماه طول بکشد.
سایر روشهای درمانی
ممکن است درمان عوارض جانبی ناشی از پریکاردیت هم برای شما لازم باشد. دو مورد از عوارض شدید بیماری پریکاردیت شامل تامپوناد قلبی و پریکاردیت مزمن سخت میباشد. تامپوناد قلبی به وسیله عملی به نام پریکاردیوسنتز درمان میشود. در این روش یک سوزن یا لوله نازک (به نام کاتتر) در داخل قفسه سینه گذاشته میشود تا مایعات اضافی داخل پریکاردیوم را بیرون بکشد. با انجام این عمل، فشار سنگین وارد بر قلب برطرف میشود.
تنها روشی که برای درمان پریکاردیت مزمن سخت وجود دارد، جراحی و برداشتن پریکاردیوم است. این عمل جراحی را پریکاردیکتومی مینامند. درمان عوارض جانبی این بیماری هم نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
چگونه میتوان از بروز پریکاردیت جلوگیری کرد؟
معمولاً شما نمیتوانید از بروز پریکاردیت حاد جلوگیری کنید. اما اقداماتی وجود دارد که میتوان برای کاهش شانس بروز مجدد پریکاردیت حاد، بروز عوارض جانبی آن و یا ابتلاء به پریکاردیت مزمن انجام داد. این اقدامات شامل درمانهای فوری، رعایت دقیق برنامه درمانی و مراقبتهای پزشکی دائمی (طبق توصیه پزشک) میباشد.
زندگی با بیماری پریکاردیت
بسیاری از موارد پریکاردیت به صورت خفیف و ملایم بوده و به خودی خود برطرف میشود. اما مواردی از این بیماری وجود دارد که اگر درمان نشود میتواند منجر به پریکاردیت مزمن و سایر مشکلات خطرناکی شود که سلامت شما را به طور جدی تحت تأثیر قرار خواهد داد. حتی برخی از این مشکلات میتواند جان بیمار را تهدید کند.
در برخی از موارد، بهبودی کامل پریکاردیت به چند هفته یا چند ماه زمان نیاز دارد. برای بهبودی کامل آن باید استراحت و مراقبت مداوم داشت. این اقدامات همچنین به کاهش خطر ابتلاء مجدد به این بیماری کمک میکند.
