تری‌گلیسیرید رایج‌ترین نوع چربی است که در بدن هضم می‌شود. این نوع چربی میتواند از طریق غذا وارد بدن شود، یا اینکه توسط بدن تولید گردد. به طور معمول، تری‌گلیسیرید‌ها با گردش جریان خون، انرژی سلولهای بدن را تامین می‌کنند و به عنوان منبع اضطراری انرژی، به صورت چربی در بدن ذخیره می‌شوند.
اگر سطح بسیار بالایی از تری‌گلیسیرید در بدن وجود داشته باشد، مقدار تری‌گلیسیرید در خون و ذخیره چربی بدن، افزایش می‌یابد و در نتیجه موجب چاقی می‌گردد. این حالت، تحت عنوان “هیپرتر‌ی‌گلیسرید” نیز شناخته شده و با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای دیگر مانند بیماریهای قلبی عروقی در ارتباط است.
تری گلیسیرید چیست؟
تری گلیسیریدها، ترکیبات شیمیایی هستند که انرژی مورد نیاز برای متابولیسم بدن را فراهم می‌کنند. تری گلیسیریدها رایج‌ترین شکل چربی هضم شده در بدن هستند. این نوع از چربیها، عنصر اصلی موجود در روغن‌های گیاهی و چربیهای حیوانی می‌باشند.
مولکول تری‌گلیسرید، شکلی از گلیسرول است (تری = سه مولکول اسید چرب + گلیسیرید = گلیسرول) که شامل سه اسید چرب میباشد و باید جذب بدن شود. مولکول تری‌گلیسرید در روده کوچک به این قسمت‌ها شکسته وتجزیه می‌شود. پس از آن با کلسترول برای تشکیل “شیلومیکرون‌ها” دوباره بهم متصل می‌گردند. این منبع انرژی برای سلولهای بدن است. زمانی که بدن نیاز به انرژی دارد، سلولهای چربی و سلولهای کبدی به عنوان منابع ذخیره سازی و انتشار شیلومیکرون‌ها عمل می‌کنند.
سطح تری گلیسیرید بدن چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
سطح تری گلیسیرید خون توسط یک آزمایش خون ساده، قابل اندازه‌گیری است. اغلب، تری‌گلیسیرید به عنوان بخشی از یک پانل لیپوپروتئین (پانل چربی) اندازه‌گیری می‌شود که در آن تری‌گلیسرید، کلسترول اچ.دی.ال (لیپوپروتئین با تراکم بالا) و کلسترول ال.دی.ال (لیپوپروتئین با تراکم کم) به‌طورهمزمان سنجیده می‌شود.ناشتا بودن فرد از 8-12 ساعت قبل از انجام تست خون، ضروری است. زیرا سطح چربی در خون با خوردن غذا و هضم آن، تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اگر آزمایش خون پس از غذا خوردن انجام شود، ممکن است نتایج اشتباه بدست آید.
سطح نورمال تری گلیسیرید چیست و بالابودن سطح تری‌گلیسیرید به چه معناست؟
بالا بودن سطح تری‌گلیسیرید، فرد را در معرض خطر تصلب شرایین قرار می‌دهد. به منظور انجام غربالگری برای این خطر، سطح تری‌گلیسیرید و سطح کلسترول در خون اندازه گیری می‌شود.
• سطح تری‌گلیسیرید عادی در خون، کمتر از 150 میلی گرم در هر دسی لیتر (mg/dL).
• سطح مرزی، بین 150-200 mg/dL میباشد.
• سطح بالای تری‌گلیسیرید (بیشتر از 200 mg/dL) با افزایش خطر ابتلا به تصلب شرایین و بیماری عروق کرونری مرتبط است و در نتیجه با خطر سکته قلبی همراه است.
• سطح تری‌گلیسیرید بسیار بالا (بیشتر از 500 mg/dL) ممکن است منجر به پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) گردد.
علت‌ها و عوامل سطح تری‌گلیسیرید غیر طبیعی
افزایش سطح تری‌گلیسیرید در خون در اصطلاح پزشکی به عنوان “هیپرتری‌گلیسیرید” شناخته شده است. بیماری‌هایی که میتواند منجر به افزایش سطح تری‌گلیسرید گردد، عبارتند از:
• دیابت کنترل نشده
•بیماری کلیوی
• اعتیاد به الکل
•کم کاری تیروئید
• بیماریهای کبد مثل سیروز
• چاقی
• برخی از داروها (به عنوان مثال، قرص‌های ضد بارداری، استروژن، مسدود کننده‌های بتا، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی)
• اختلالات ژنتیکی متابولیسم چربی
علائم و نشانه‌ها
تری‌گلیسیرید بالا به خودی خود علامتی ندارد. اگر تری‌گلیسیرید بالا ناشی از عوامل ژنتیکی باشد، ممکن است بخش‌های چربی قابل مشاهده‌ای در زیر پوست (غده زردفام) تشکیل شود.
در موارد نادر، افرادی که سطح تری‌گلیسیرید بسیار بالا دارند، ممکن است مبتلا به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) باشند، این عارضه میتواند باعث درد ناگهانی و شدید در ناحیه شکم، از دست دادن اشتها، تهوع، استفراغ و تب شود.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f4cbcb”]افزایش سطح تری‌گلیسیرید، یک عامل خطر برای تصلب شرایین، تنگی عروق ناشی از تجمع پلاک‌های چربی میباشد، که ممکن است منجر به حمله قلبی، سکته و بیماری عروق محیطی شود. همچنین افزایش قابل توجه سطح تری‌گلیسیرید ممکن است موجب بیماری کبد چرب و التهاب لوزالمعده شود.[/alert]
چگونه می‌توان سطح تری‌گلیسیرید را کاهش داد؟
بازگشت سطح تری‌گلیسیرید به حالت عادی میتواند خطر حمله قلبی، سکته و بیماری عروق محیطی را کاهش دهد. کنترل تری‌گلیسیرید بالا و کلسترول بالا یک چالش مادام العمر برای افراد است. شیوه زندگی سالم شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم، ترک سیگار و کاهش وزن است. ممکن است این تنها چیز مورد نیاز باشد، اما برخی از افراد، علاوه بر آن نیازمند مصرف دارو برای کاهش سطح تری گلیسیرید در خون هستند. مراقبت‌های بهداشتی تخصصی، به شما کمک خواهد کرد که مناسب‌ترین
ترکیب درمان را انتخاب کنید.
تغییر در رژیم غذایی
در واقع رژیم غذایی تری گلیسیرید بالا بسیار حائز اهمیت است و تغییرات رژیم غذایی میتواند به کاهش تری‌گلیسیرید خون کمک کند، از جمله:
کاهش مصرف قند: اگر تمایل شدیدی به خوراکی‌های شیرین دارید، سعی کنید برای دفعات و مقدار مصرف شکر خود، محدودیت قرار دهید. برای شروع می‌توانید مصرف شکر را به نصف کاهش دهید و به تدریج روند کاهش را ادامه دهید. به یاد داشته باشید قبل از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی، برچسب آنها را برای اطلاع از میزان قند بررسی کنید.
جایگزین کردن غلات قهوه‌ای به جای غلات سفید: اگر عادت به خوردن برنج سفید، نان و ماکارونی دارید، به جای آن از محصولات گندم کامل استفاده کنید. ممکن است عادت کردن به طعم و مزه جدید، به کمی زمان نیاز داشته باشد، اما منافع این کار برای سلامتی شما ارزش تلاش را دارد. انواع محصولات گندم کامل در بازار وجود دارد، بنابراین همه آنها را امتحان کنید تا دریابید کدام یک از آنها برای ذائقه شما مناسب است.
تغییر عادت مصرف چربیها: مصرف غذاهای دارای چربی اشباع شده و چربی ترانس را محدود کنید و یا کلا” پرهیز نمایید. این غذاها شامل غذاهای سرخ شده، چربی گوشت خوک، کره، شیر کامل، بستنی، محصولات غذایی پخته شده، گوشت و پنیرمی‌باشد. با خواندن برچسب مواد غذایی، می‌توانید از وجود این چربیهای ناسالم، آگاه شوید.
چربیهای “غیر اشباع مونو” و “غیر اشباع پلی” را جایگزین چربیهای ترانس و یا اشباع شده کنید. بهترین منابع این چربیها، روغن زیتون، روغن کانولا، آجیل، و ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد، ماهی ماکرل، ماهی قزل آلای دریاچه، ساردین، شاه ماهی و ماهی تن آلباکور میباشد. خواندن برچسب مواد غذایی به آگاهی شما از انواع چربی موجود در مواد غذایی کمک خواهد کرد.
روش‌های پزشکی برای درمان تری گلیسیرید بالا
اگر تغییرات شیوه زندگی سالم برای کنترل تری گلیسیرید بالا کافی نباشد، پزشک شما ممکن است برخی از موارد زیر را توصیه کند:
استاتین : اگر سطح کلسترول لیپوپروتئین با تراکم بالا (کلسترول اچ.دی.ال یا “خوب”) در خون شما پایین باشد؛ یا سطح کلسترول لیپوپروتئین با تراکم کم (کلسترول ال. دی.ال، یا “بد”) در خون شما بالا باشد و یا اگر شما سابقه انسداد شریان یا علائم دیابت داشته باشید، پزشک ممکن است داروهای کاهنده کلسترول را برای شما تجویز کند. آتورواستاتین (Lipitor) و سیمواستاتین (Zocor)، نمونه این داروها هستند. از عوارض جانبی احتمالی آنها، درد عضلانی را می‌توان نام برد.
روغن ماهی : روغن ماهی به نام اسیدهای چرب امگا 3 نیز شناخته شده است. مکمل‌های روغن ماهی میتواند به کاهش تری گلیسیرید کمک کند. از آنجا که مصرف دوزهای بالای آن مورد نیاز است، بنابراین این گزینه اغلب مخصوص افرادی است که سطح تری‌گلیسیرید خون آنها بیش از 500mg/dL (5.7 mmol/L) میباشد.
فیبرات : داروهای فیبرات مانند فنوفیبرات ( تریکور، فنوگلید و غیره) و ژمفیبروزیل (Lopid)، نیز میتواند سطح تری‌گلیسیرید خون را کاهش دهد. به نظر می‌رسد بهترین تاثیر فیبرات در افرادی است که سطح تری‌گلیسیرید آنها بیش از 500 mg/dL (5.7 mmol/L) است. مصرف فیبرات همراه با استاتین ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
نیاسین : که گاهی اوقات اسید نیکوتین نیز نامیده می‌شود، میتواند تری‌گلیسیرید و کلسترول “بد” (لیپوپروتئین با چگالی کم، یا کلسترول ال.دی.ال) را کاهش دهد. این دارو به طور معمول برای افرادی که سطح تری‌گلیسیرید بیش از 500 mg/dL (5.7 mmol/L) دارند، تجویز می‌گردد. از مصرف داروی نیاسین بدون تجویز و یا مشورت با پزشک خود اجتناب کنید. نیاسین ممکن است با سایر داروها تداخل یابد و منجر به عوارض جانبی قابل توجهی گردد.
اگر پزشک کاهش تری گلیسیرید خون با داروی نیاسین را شما تجویز کرده باشد، آن را طبق دستور مصرف کنید. در عین حال،اهمیت تغییر در شیوه زندگی سالم را نیز در نظر داشته باشید. این داروها میتواند مفید باشد، اما سبک زندگی شما نیز بسیار حائز اهمیت است.
