[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f4cbcb”]
میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از اضافه‌وزن یا چاقی رنج می‌برند. اضافه‌وزن و چاقی، شما را در معرض خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها قرار می‌دهد. هرچقدر چربی بدن شما بیشتر و وزن شما بالاتر باشد، احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونری، فشارخون بالا، دیابت نوع 2، سنگ صفرا، مشکلات تنفسی و بعضی از سرطان‌ها در شما بالاتر است. در رابطه با چاقی و بیماری قلبی به این نکته توجه نمایید که بلکه حتی چند کیلو اضافه وزن برای قلب مخاطره آمیز است. [/alert]
افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) در آن‌ها 30 یا بالاتر باشد، چاق محسوب می‌شوند. اصطلاح چاقی برای توصیف وضعیتی به کار می‌رود که در آن وزن شخص به‌طورقابل‌ملاحظه‌ای بالاتر از وزن سلامتی و ایده‌آل او باشد. چاقی با برخی از بیماری‌های دیگر ازجمله انواع متعددی از بیماری‌های قلبی ارتباط دارد. برای مثال باعث افزایش برگشت خون در قلب از راه‌های مختلف می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند به‌طورغیرمستقیم و از طریق عوامل خطرزای ناشی از بیماری‌های متابولیکی مانند دیس‌لیپیدمی، فشارخون بالا و تحمل به گلوکز یا عوارض ناشی از اختلال در خواب که به خاطر چاقی بروز می‌کند، ایجاد شود.
بیماری‌های قلبی مرتبط با اضافه‌وزن و چاقی
چاقی و بیماری عروق کرونری
تا همین اواخر تصور می‌شد که ارتباط بین چاقی و بیماری‌های عروق کرونری به‌صورت غیرمستقیم است؛ یعنی از طریق سایر مشکلاتی که هم به چاقی و هم به بیماری عروق کرونری ارتباط دارند، مانند فشارخون بالا، دیس‌لیپیدمی، کاهش مقدار کلسترول اچ دی ال، اختلال در تحمل گلوکز یا دیابت‌های غیر وابسته به انسولین، ایجاد می‌شوند. اگرچه با افزایش شاخص توده بدنی، خطر بروز اغلب بیماری‌هایی که هم با چاقی و هم با بیماری عروق کرونری ارتباط دارند، افزایش می‌یابد، اما ممکن است این بیماری‌ها به خاطر توزیع نامتوازن چربی بدن نیز باشد. چاقی نه‌تنها با بیماری تصلب شرایین ارتباط دارد، بلکه به‌خودی‌خود نشانه‌ای از خطر ابتلا به این بیماری است. به نظر می‌رسد که این ارتباط هم در مردان و هم در زنانی که مقدار بی ام آی در آن‌ها به مقدار بسیار کمی بالاتر از حد طبیعی باشد، وجود دارد.
نارسايي قلبي مادرزادي
بزرگ و ضخيم شدن ديواره بطن چپ قلب (هيپرتروفي) يک بيماري قلبي است که در افراد چاق بسيار شایع است، و تا حدودي با فشارخون سيستميک بالا نيز ارتباط دارد؛ اما اختلال در عملکرد و اندازه بطن چپ قلب در حالت عدم وجود فشارخون بالا نيز مشاهده مي‌شود و مي‌تواند با شدت چاقي هم ارتباط داشته باشد. احتمال ابتلا به فشارخون بالا در افراد چاق سه برابر بيشتر از افراد داراي وزن عادي است. اين ارتباط مي‌تواند به‌صورت علت و معلولي باشد، به‌طوری‌که وقتي وزن بالا مي‌رود، فشارخون هم بالا مي‌رود، درحالی‌که وقتي وزن کاهش پيدا کند، باعث کاهش فشارخون مي‌شود.
احتمال بروز عوارض ديگري از قبيل افزايش حجم و تنش ديواره بطن چپ، افزايش خطر سکته قلبي و بالارفتن خون خروجي از قلب نيز در شرايط بالا بودن فشارخون، بيشتر است. اگر در افراد چاق، فشارخون بالا مشاهده نشود، اغلب به خاطر افزايش حجم بطن چپ قلب است، اما تنش ديواره قلب به‌صورت طبيعي باقي مي‌ماند. بااین‌حال معمولاً در افراد چاقي که فشارخون بالا ندارند، افزايش سکته قلبي و افزايش خروجي قلب و نيز اختلال در فشارخون دياستوليک، بيشتر مشاهده مي‌شود. اين تغييراتي که در بطن چپ قلب اتفاق مي‌افتد با مرگ ناگهاني در افراد چاق نيز ارتباط دارد.
در افراد چاق، تغييراتي در قسمت راست قلب نيز اتفاق مي‌افتد که از ديدگاه پاتوفيزيولوژيکي با عوارضي از قبيل وقفه تنفسي در خواب و نشانگان کاهش تنفس (هايپو ونتيليشن) در اثر چاقي ارتباط دارد و باعث بروز فشارخون ريوي بالا و هايپرتروفي بطن راست، بزرگ شدن قلب، اختلال پيش‌رونده در عملکرد قلب و بالاخره نارسايي قلبي مي‌شود؛ اما اختلال در عملکرد بطن راست ممکن است در نتيجه اختلال در بطن چپ هم اتفاق بيفتد و نارسايي قلبي که در اين شرايط بروز مي‌کند، اغلب تحت تأثير هر دو بطن قلب خواهد بود.
ضربان قلب نامنظم (آريتمي)
در افراد چاق، خطر مرگ ناگهاني قلب و ضربان نامنظم قلب (آريتمي) بيشتر است. آريتمي کشنده، به‌عنوان شايع‌ترين علت مرگ در بين افراد چاق شناخته مي‌شود. مرگ ناگهاني قلب هم در مردان و زنان چاق، 40 برابر بيشتر از افراد عادي بوده است.
چاقي و اضافه‌وزن چگونه درمان مي‌شود؟
يک روش درماني موفق براي کم کردن وزن، شامل هدف‌گذاري و ايجاد تغييراتي در سبک زندگي از قبيل کاهش خوراک و کالري دريافتي و افزايش تحرک فيزيکي مي‌باشد. در افرادي که تغيير در سبک زندگي براي اين منظور کفايت نکند، داروهاي کاهش وزن و عمل جراحي هم مي‌تواند گزينه‌هاي ديگر باشد.
اولين گام مهم براي کاهش وزن، تعيين کردن يک هدف واقع‌بینانه و مشخص است.
تغيير در سبک زندگي
تغيير دادن سبک زندگي مي‌تواند به شما و افراد خانواده شما کمک کند که در کاهش وزن در درازمدت موفق باشيد. مثال‌هايي از تغييرات در سبک زندگي عبارت است از:
- متعادل کردن انرژي دريافتي (از غذا و نوشيدني‌ها) با انرژي مصرفي (از طريق تحرک فيزيکي)
- پيروي از يک برنامه غذايي سالم
- فراگيري نحوه داشتن رفتارها و سبک زندگي سالم
اين تغييرات به‌مرورزمان به بخشي از زندگي روزمره شما تبديل خواهد شد.
تحرک فيزيکي
داشتن تحرک بالا و دريافت کالري‌هاي غذايي کمتر مي‌تواند به شما کمک کند که وزن خود را در درازمدت پايين نگه داريد.
افراد مختلف ازنظر مقدار تحرک فيزيکي لازم براي کنترل کردن وزنشان، با يکديگر تفاوت دارند. بسياري از افراد مي‌توانند با انجام 150 تا 300 دقيقه (2 ساعت و نيم تا 5 ساعت) فعاليت بدني با شدت ملايم در هفته، مانند پياده‌روي سريع، وزن خود را در حد سالم نگه دارند. افرادي که قصد دارند وزن زيادي (بيش از 5 درصد از وزن کل بدن) را کم کنند، در هر هفته به بيشتر از 300 دقيقه فعاليت بدني با شدت متوسط نياز دارند. افرادي که بعد از کم کردن وزن مي‌خواهند وزن خود را پايين نگه دارند نيز به همين مقدار تحرک نياز دارند. اگر به هر نوع بيماري مزمن از قبيل بيماري‌هاي قبلي، ديابت يا فشارخون بالا مبتلا هستيد، در مورد نوع فعاليت فيزيکي که مي‌توانيد انجام دهيد با پزشک خود مشورت کنيد. همچنين اگر علائمي از قبيل درد قفسه سينه يا سرگيجه داريد، بايد با پزشک خود در مورد فعاليت‌هاي فيزيکي مجاز و بي‌خطر مشورت کنيد.
تغيير رفتار
تغيير دادن رفتارهاي عادي در رابطه با تغذيه و فعاليت فيزيکي، اهميت زيادي در کاهش وزن دارد. اولين گام در اين راه آن است که بدانيد چه رفتارهايي باعث مي‌شود که زياد بخوريد يا تحرک کافي نداشته باشيد. گام بعدي، تغيير دادن اين رفتارها است.
داروهاي کاهش وزن
داروهايي که مجوز سازمان غذا و دارو را داشته باشند، مي‌تواند يکي از گزينه‌ها براي کاهش وزن در بعضي افراد باشد.
اگر 6 ماه بعد از تغيير دادن سبک زندگي موفق به کاهش وزن به ميزان نیم کیلوگرم در هفته نشده‌اید، ممکن است مصرف دارو بتواند به شما کمک کند. به خاطر داشته باشید که مصرف دارو حتماً باید در کنار اقدامات دیگری شامل تغییر در رژیم غذایی، تحرک فیزیکی و رفتارهای روزانه باشد.
داروهای کاهش وزن می‌تواند برای بزرگسالانی که به چاقی مبتلا هستند (BMI برابر با 30 یا بیشتر) مفید باشد. افرادی که مقدار BMI در آن‌ها برابر با 27 یا بالاتر باشد و آن‌هایی که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌های خطرناک قرار دارند، نیز می‌توانند از داروهای کاهش وزن استفاده کنند.
سیبوترامین (مریدیا): تحقیقات نشان داده است که این دارو ممکن است باعث افزایش خطر حمله قلبی یا سکته شود.
اورلیستات (زنیکال و آلی): اورلیستات (زنیکال) باعث کاهش وزن به میزان 5/2 تا 5 کیلوگرم می‌شود، هرچند که برخی از افراد ممکن است بتوانند با مصرف این دارو وزن بیشتری کم کنند. قسمت عمده‌ای از کاهش وزن، ظرف 6 ماه اول مصرف این دارو به دست میآید.
لورکاسرین هیدروکلرید (بلویک) و کوسیمیا: لورکاسرین هیدروکلرید و کوسیمیا برای بزرگسالانی که BMI برابر با 30 یا بیشتر دارند، تهیه شده است.
جراحی کاهش وزن
دو روش جراحی رایج که برای کاهش وزن انجام می‌شود شامل گاستروپلاستی نواری و بای‌پس روده‌ای روکس ان وای می‌باشد. در عمل گاستروپلاستی با استفاده از یک نوار یا گیره‌های مخصوص، یک گره در قسمت بالای معده زده می‌شود تا قسمتی از بالای معده به‌صورت یک کیسه کوچک جدا شود. این جراحی باعث می‌شود که معده مقدار غذا و آب کمتری در خود نگه دارد.
در روش بای‌پس روده‌ای، یک مسیر کنارگذر در اطراف قسمت‌هایی از روده کوچک که حداکثر جذب کالری مواد غذایی در آنجا صورت می‌گیرد، ایجاد می‌شود و یک کیسه کوچک از معده جدا می‌شود. این عمل باعث کاهش جذب مواد غذایی و کالری‌های جذب‌شده توسط بدن می‌شود.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f4cbcb”]
جراحی کاهش وزن می‌تواند باعث بهبود سلامتی و وزن شما شود، اما به‌هرحال جراحی می‌تواند بسته به وضعیت سلامت عمومی شما، تا حدودی خطرناک باشد. عمل گاستروپلاستی در درازمدت عوارض جانی کمی به دنبال دارد، اما با این روش می‌توانید جذب مواد غذایی را تا حد بسیار زیادی کاهش دهید. عمل بای‌پس روده‌ای عوارض جانبی بیشتری دارد که از آن جمله می‌توان به حالت تهوع (احساس ناراحتی معده)، نفخ، اسهال و ضعف شدید اشاره کرد.[/alert]
تأثیر کاهش وزن بر سلامت قلب
در بیمارانی که از نارسایی قلبی مادرزادی رنج می‌برند، کاهش مصرف سدیم و کاهش اندکی در وزن بدن می‌تواند به‌طورقابل‌ملاحظه‌ای عملکرد دهلیز قلب و اکسیژن‌رسانی توسط قلب را بهبود بخشد. علاوه بر آن، مطالعات متعددی نشان داده است که کاهش شدیدتر وزن در افرادی که برای درمان چاقی، جراحی معده‌ای یا روده‌ای انجام می‌دهند، باعث کاهش مرگ‌ومیر در اثر بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود و یا در افراد مبتلا به انواع دیابت که انسولین مصرف نمی‌کنند باعث کاهش مرگ‌ومیر کلی و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. همچنین هرچند در مطالعات زیادی ثابت شده است که کاهش وزن اثرات مفیدی بر عوامل خطرزای قلبی عروقی از قبیل فشارخون و دیس‌لیپیدمی دارد، اما مطالعات جدیدتر که در سوئد انجام‌شده نشان داده است که کاهش وزن قابل‌ملاحظه‌ای که در نتیجه جراحی‌های معده‌ای و روده‌ای به دست میآید، باعث کاهش وقوع بیماری دیابت غیر وابسته به انسولین می‌شود. بعد از کاهش وزن، فاصله بین QTهای متوالی هم کوتاه‌تر می‌شود، بنابراین به نظر می‌رسد که کاهش وزن بر کاهش خطرات بیماری‌های قلبی و مشکلات قلبی مادرزادی تأثیر زیادی دارد و از بروز بیماری‌های قلبی در افراد چاق جلوگیری می‌کند.
درمان چاقی باید بر اساس شدت آن و وجود یا عدم وجود بیماری‌هایی از قبیل نارسایی قلبی مادرزادی، دیس‌لیپیدمی، فشارخون بالا، دیابت غیر وابسته به انسولین و وقفه تنفسی در زمان خواب، انجام شود. اخیراً تأکید زیادی بر نگه‌داشتن BMI در حد پایین‌تر از 25 در تمام طول دوران بزرگسالی می‌شود.
