ضربان‌ساز (پیس میکر) یک دستگاه کوچک است که در سینه یا شکم کار گذاشته می‌شود تا به کنترل ضربان نامنظم قلب کمک کند. این دستگاه با استفاده از پالس‌های الکتریکی، قلب را تحریک می‌کند تا با تعداد ضربان طبیعی بتپد. از ضربان‌سازها برای درمان آریتمی استفاده می‌شود.
چه کسانی به ضربان‌ساز (پیس میکر) نیاز دارند؟
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f4cbcb”]
پزشکان، استفاده از ضربان‌سازها (پیس میکرها) را برای عارضه‌های بسیاری توصیه می‌کنند. شایع‌ترین عارضه‌های نیازمند ضربان‌ساز (پیس میکر)، برادی کاردی و انسداد قلب هستند. در عارضه برادی کاردی ضربان قلب کندتر از حد طبیعی است. انسداد قلب، زمانی رخ می‌دهد که یک سیگنال الکتریکی در مسیر حرکتش در قلب کند یا متوقف شود.[/alert]
پزشکان در موارد زیر هم استفاده از ضربان‌ساز (باتری قلب) را توصیه می‌کنند:
- پیری یا بیماری قلبی، توانایی گره سینوسی برای تصحیح ریتم ضربان قلب را از بین برده باشد.
- بیمار قبلاً برای درمان نوعی آریتمی به نام فیبریلاسیون دهلیزی تحت درمان قرار گرفته باشد.
- بیمار نیازمند مصرف برخی داروهای قلب مثل مسدودکننده‌های بتا باشد؛ زیرا این داروها می‌توانند ضربان قلب را بیش‌ازاندازه کند کنند.
- بیمار غش کند یا سایر علائم کندی ضربان قلب را داشته باشد.
- بیمار دارای برخی مشکلات عضله قلب باشد که باعث شوند سیگنال الکتریکی خیلی کند از میان عضله قلب عبور کند.
- بیمار سندرم کیوتی طولانی داشته باشد که او را در خطر ابتلا به آریتمی‌های خطرناکی قرار می‌دهد.
پزشکان استفاده از ضربان‌ساز (باتری قلب) را برای افراد مبتلا به برخی از انواع بیماری‌های قلبی ارثی- مادرزادی یا افرادی که عمل جراحی پیوند قلب داشته‌اند نیز توصیه می‌کنند. کودکان، نوجوانان و بزرگسالان همگی می‌توانند از ضربان‌سازها (پیس میکرها) استفاده کنند.
تست‌های تشخیصی
تست‌های زیادی برای تشخیص آریتمی‌ها وجود دارد که ممکن است پزشک یک یا چند مورد از آن‌ها را تجویز کند. این تست‌ها عبارت‌اند از:
- نوار قلب
- هولتر مانیتورینگ
- اکوکاردیوگرافی
- مطالعه الکتروفیزیولوژي
- تست ورزش
ضربان‌ساز (پیس میکر) چگونه کار می‌کند؟
یک ضربان‌ساز (پیس میکر) از یک باتری، یک ژنراتور رایانه‌ای و سیم‌هایی که روی نوک آن‌ها حسگرهایی قرار دارد، تشکیل شده است (به حسگرها الکترود گفته می‌شود). باتری برق ژنراتور را تأمین می‌کند و هر دو در یک محفظه فلزی قرار دارند. سیم‌ها، ژنراتور را به قلب متصل می‌کنند.
ضربان‌سازها (پیس میکرها) به کنترل و نظارت بر ضربان قلب بیمار کمک می‌کنند. الکترودها فعالیت الکتریکی قلب را تشخیص داده و از طریق سیم‌ها، اطلاعات مربوطه را به رایانه موجود در ژنراتور می‌فرستند.
اگر ریتم قلب بیمار غیرطبیعی باشد، رایانه به ژنراتور دستور می‌دهد پالس‌های الکتریکی به قلب ارسال کند. پالس‌ها از طریق سیم‌ها به قلب می‌رسند.
رایانه ضربان‌ساز فعالیت الکتریکی قلب و ریتم قلب را نیز ثبت می‌کند. پزشک با استفاده از این اطلاعات ثبت شده ضربان‌ساز (پیس میکر) را تنظیم می‌کند تا متناسب با نیاز بیمار کار کند. او می‌تواند رایانه ضربان‌ساز (باتری قلب) را با یک وسیله از بیرون تنظیم کند. باوجود این وسیله دیگر نیازی به سوزن و داشتن تماس مستقیم با ضربان‌ساز (پیس میکر) نیست.
در طول عمل چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟
نصب ضربان‌ساز (پیس میکر) نیازمند انجام یک جراحی جزئی است. معمولاً این جراحی در یک بیمارستان یا یک آزمایشگاه مخصوص درمان بیماری‌های قلبی انجام می‌شود.
پیش از جراحی، از طریق یک راه وریدی به شما داروی آرام‌بخش تزریق می‌کند که می‌تواند باعث خواب‌آلودگی هم بشود.
پزشک برای جلوگیری از احساس درد، محل نصب ضربان‌ساز (باتری قلب) را بی‌حس می‌کند. او همچنین ممکن است برای جلوگیری از عفونت به شما آنتی‌بیوتیک بدهد.
در مرحله بعد، پزشک سوزنی را به یک سیاهرگ بزرگِ نزدیک شانه سمت مخالف دست غالبتان وارد می‌کند. او با استفاده از این سوزن سیم‌های ضربان‌ساز (پیس میکر) را از طریق سیاهرگ به‌جای مناسبی در قلب می‌فرستد؛ این کار با استفاده از هدایت فلوروسکوپی (دیدن تصاویر اشعه ایکس به‌صورت زنده) انجام می‌شود. پس از آنکه سیم‌ها در محل مناسب خود قرار گرفتند، پزشک در پوست سینه یا شکمتان یک برش کوچک ایجاد می‌کند.
او محفظه فلزی کوچک ضربان‌ساز (باتری قلب) را از طریق برش ایجادشده به زیر پوست فرستاده و سر آزاد سیم‌های منتهی به قلب را به آن وصل می‌کند. باتری و ژنراتور ضربان‌ساز (پیس میکر) در این محفظه قرار دارند.
بعدازآنکه ضربان‌ساز (پیس میکر) در جای خود قرار گرفت، پزشک آن را تست می‌کند تا از درست کار کردن آن مطمئن شود. سپس او برش را بخیه می‌زند. در کل، جراحی چند ساعت طول می‌کشد.
بعد از عمل چه خواهد شد؟
معمولاً یک شب را در بیمارستان سپری خواهید کرد تا تیم مراقبت‌های پزشکی بتوانند ضربان قلبتان را چک کنند و مطمئن شوند که ضربان‌ساز (پیس میکر) درست کار می‌کند. همچنین، اغلب پزشکان اجازه نمی‌دهند که خود بیمار برای رفتن به بیمارستان و برگشتن به خانه بعد از عمل رانندگی کند، پس باید از کسی بخواهید که شما را تا خانه همراهی کند.
به مدت چند روز تا چند هفته بعد از جراحی، محل نصب ضربان‌ساز (پیس میکر) دردناک، متورم یا حساس به لمس خواهد بود. معمولاً درد خفیف است و اغلب استفاده از داروهای بدون نسخه آن را تسکین می‌دهند. البته قبل از مصرف دارو باید با پزشکتان صحبت کنید.
پزشک از شما خواهد خواست تا حدوداً یک ماه بعد از جراحی از انجام فعالیت‌های شدید و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. اکثر افراد چند روز بعد از جراحی به فعالیت‌های عادی‌شان برمی‌گردند.
ریسک و خطرهای جراحی برای نصب ضربان‌ساز (پیس میکر)
جراحی برای نصب ضربان‌ساز (پیس میکر)، در کل بی‌خطر است. بااین‌حال، ممکن است مشکلاتی نیز رخ بدهد که عبارت‌اند از:
- تورم، خونریزی، کبودی یا عفونت در محل نصب ضربان‌ساز (باتری قلب)
- آسیب‌دیدگی عروق خونی یا اعصاب
- کلاپس ریه
- نشان دادن واکنش منفی به داروی مورد استفاده در طول عمل
در مورد مزایا و ریسک‌های جراحی برای نصب ضربان‌ساز (پیس میکر) با پزشکتان صحبت کنید.
ضربان‌ساز (پیس میکر) چه تأثیری بر سبک زندگی بیمار خواهد داشت؟
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f4cbcb”]
پس از نصب ضربان‌ساز (پیس میکر)، می‌بایست از تماس با آن دسته از ابزارها یا وسایل الکتریکی که میدان مغناطیسی نیرومندی دارند، اجتناب کنید. وسایلی که می‌توانند عملکرد ضربان‌ساز (پیس میکر) را مختل کنند، عبارت‌اند از:
- موبایل‌ها، MP3 پلیرهاوسایل برقی خانگی، مثل مایکروویو
- کابل‌های فشارقوی
- دتکتورهای فلزی
- دستگاه‌های جوشکاری صنعتی
- ژنراتورهای الکتریکی[/alert]
بعضی فعالیت‌های درمانی می‌توانند عملکرد ضربان‌ساز (باتری قلب) را متوقف کنند. این فعالیت‌ها عبارت‌اند از:
- ام‌آرآی
- سنگ‌شکنی با امواج شوک دهنده، که برای از بین بردن سنگ‌های کلیه استفاده می‌شود.
- الکتروکوتریزاسیون، که برای بند آوردن خونریزی در طول جراحی استفاده می‌شود.
به تمامی تکنسین‌های درمانی، پزشکان و دندان‌پزشکانی که از آن‌ها خدمات درمانی دریافت می‌کنید بگویید که از ضربان‌ساز (پیس میکر) استفاده می‌کنید. پزشک می‌تواند به شما کارتی بدهد که در آن نوع ضربان‌سازتان مشخص شده باشد. این کارت را همیشه همراهتان داشته باشید. بهتر است از یک گردنبند یا دستنبد شناسایی بیماران استفاده کنید که روی آن ذکر شده باشد شما یک ضربان‌ساز (پیس میکر) دارید.
فعالیت فیزیکی
در اکثر موارد، داشتن یک ضربان‌ساز (باتری قلب) در توانایی شخص برای انجام فعالیت‌های ورزشی و بدنی، حتی فعالیت‌های شدید، محدودیتی ایجاد نمی‌کند. البته، باید از انجام ورزش‌های پربرخورد مثل فوتبال خودداری کنید.
مراقب دائمی
پزشک به‌طور مرتب (حدوداً سه ماه یک‌بار) ضربان‌سازتان را چک خواهد کرد.
تعویض باتری
باتری ضربان‌ساز (پیس میکر)، بسته به میزان فعالیت ضربان‌ساز (باتری قلب)، بین 5 تا 15 سال (به‌طور متوسط 6 تا 7 سال) دوام دارد. پزشک، پیش از اتمام عمر باتری آن را به همراه ژنراتور تعویض می‌کند.
جراحی مورد نیاز برای تعویض باتری و ژنراتور از جراحی برای نصب ضربان‌ساز (پیس میکر) سبک‌تر است. دیر یا زود سیم‌ها هم نیاز به تعویض پیدا می‌کنند.
